خرد کشی روشنفکران و انقلاب اکتبر

«روشنفکری» مفهومی است برآمده از جوامع مدرن که گرچه نسبتی با اندیشه ورزی و روشنگری و گاه نخبگی و تحصیل کردگی دارد، ولی برابرنهاده و جایگزین آن ها نیست. بااین همه، اگر عصر روشنگری را آغاز پی ریزی دوران مدرن در نظر بگیریم که در آن جهان نگری و نظام ارزشی و شیوۀ تفکر اروپائیان یکسره از نو شکل گرفت، شاید بتوان مفهوم «روشنفکری» را زائیدۀ روح جنبش روشنگری دانست. اما از پیدایش مفهوم «روشنفکری»، به تعبیر امروزی، یک سده و اندی سال بیش نمی گذرد و کم نیستند جوامعی که در آن ها روشنفکران از همان آغاز در معرض حمله های سیاسی صاحبان قدرت و برخوردهای نظریِ منتقدان بوده اند. در بسیاری از جوامع، بازده تلاش های روشنفکران از جانب مردم عادی بسیار کمتر از فعالیت های کارگزاران و کنشگران سیاسی به رسمیت شناخته می شود. شاید این امر به طرز نگاه روشنفکران به مسائل مختلف جامعه و به خصوص زبان نوشتاری و شیوۀ بیان آنان برمی گردد که در بسیاری از موارد دشوار، پیچیده و تا حدی ناروشن است. البته امتیاز کاربُرد چنین زبانی آن است که، برخلاف زبان بسیاری از سیاستمداران، کلیشه ای و عوام فریبانه نیست، ولی این امتیاز زمانی رنگ می بازد و به ضد خود بدل می شود که روشنفکران همچنان بر کاربُرد زبانِ یأجوج و مأجوج خود پافشاری کنند و کماکان در برج عاج نظریه پردازی های انتزاعی جا خوش کنند و کنش و واکنش هایشان به دور از واقعیت های اجتماعی باشد.